DEPREM ÖNCEDEN TESBİT EDİLEBİLİR Mİ?

Ne zaman, nasıl vuracağı belli olmayan, mal ve can kaybına sebebiyet veren, fay hatlarının neden olduğu düşünülen yer sarsıntılarına DEPREM denir.
Depremi, şu andaki ilmi çerçeve içinde önceden tespit etmek imkânsızdır, imkânsız gibi görünmektedir. Bu demek değildir ki, hiçbir zaman önceden tespit edilmeyecek, tespit etmeye çalışanlar da başaramayacak. Bir gün, bir ilim adamı ya da ilim adamları olası bir depremi önceden tespit etmeyi başaracaklardır. İnşallah bu, Türk ilim adamlarına nasip olur.
Yerkürenin yapısı itibarıyla hissedeceğimiz depremler her an olmaktadır. Hissedecebileceğimiz depremler, insanlara zarar veren, can ve mal kaybına sebep olanlar ise belirli zaman dilimleri içerisinde olmaktadır. Bu, yerkabuğunun kaçınılmaz bir sonucudur.
Hangi deprem olursa olsun, küçük veya büyük, yerin yapısından kaynaklanmaktadır. Yerkabuğunun yapısı için, dört jeolojik devirden sonra şimdiki durumunu aldığı iddia edilir. Hatta bu dört devir öncesine bir devir de ekleyerek beş jeolojik devirden konu edenler de vardır.
Yerkabuğu katılaşmaya başladıktan sonra jeolojik devirler içinde, yumuşak ve sert katmanların birbirine paralel ve iç içe oluşumu tamamlanmıştır. Oluşum sonrası bazı sarsıntılarla kimilerinin kırıldığı, kimilerinin de kırılmaya hazır vaziyete geldiği beyan edilmektedir. Jeolojik devirlere göre anakaralar bitişikti ve ayrılarak şimdiki durumunu aldı. Hâlâ anakaralar (kıtalar) birbirinden ayrılmaya devam ediyor, denilmektedir.
Bütün bu iddialar doğrudur. Fakat depremi, fay hatlarında aramak da çözüm değildir. Fay hatları depremi çözmez... Fay hatları, deprem olduğunda en çok zarar gören yerlerdir, bölgelerdir. Dolayısıyla, fay hatları üzerinde yaşayan insanlar zarar görecek demektir. Onun için, mühendisler binaların fay hatları üzerine kurulmasını istemezler. Yeni yerleşim merkezleri fay hatları üzerine kurulmamalıdır, yerel yönetimler buna izin vermemelidir.
Dikkatinizi çekerim; fay hatları deprem kökeni olamazlar, ancak elamandırlar. Anakaraların birbirinden ayrılması ile fayların kırılması bir depremdir. Yine, anakaraların birbirine yaklaşması fay çarpışması demektir ki, bu da bir depremdir. Fayların deprem elemanı olduğunu kabul ettikten sonra acaba depremin oluşmasına vesile olan kaynak nedir?

Mesut ŞEN